ئىقتىساد قانداق ئېشىش سۈرئىتىنى ساقلىشى كېرەك؟

خەلق تورى خەۋىرى ، ئەلكۈيى 9-دىكابىر تەرجىمىسى: « ئىككى 100 يىل» لىق كۈرەش نىشانىنىڭ تارىخىي كېسىشىش نۇقتىسىدا تۇرۇپ، ج ك پ 19-نۆۋەتلىك مەركىزىي كومىتېتىنىڭ 5-ئومۇمىي يىغىنىدا« ج ك پ مەركىزىي كومىتېتىنىڭ خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىياتنىڭ 14-بەش يىللىق يىرىك پىلانى ۋە 235 يىللىق كەلگۈسى نىشانىنى تۈزۈش توغرىسىدىكى تەكلىپى» (تۆۋەندە قىسقارتىلىپ« تەكلىپ» دېيىلىدۇ) نى قاراپ چىقىپ ماقۇللاپ، تەرەققىيات پىلانى، پىلانلاش ئەمەلىي يولى، ئىستراتېگىيەلىك ئورۇنلاشتۇرۇش قىلىپ، ئومۇميۈزلۈك سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشقان دۆلەت قۇرۇشنىڭ يېڭى غەلىبىسىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن قۇدرەتلىك ئىدىيە ۋە ھەرىكەت كۈچى قوشتى.

« تەكلىپ» تە مۇنۇلار كۆرسىتىلدى:2035- يىلىغا نەزەر سالساق، دۆلىتىمىزنىڭ ئىقتىسادىي ئەمەلىي كۈچى، پەن- تېخنىكا ئەمەلىي كۈچى، ئۇنىۋېرسال دۆلەت كۈچى زور دەرىجىدە ئاشىدۇ، ئىقتىسادنىڭ ئومۇمىي مىقدارى ۋە شەھەر- يېزا ئاھالىسىنىڭ ئوتتۇرىچە كىرىمى يەنە يېڭى چوڭ پەللىگە كۆتۈرۈلىدۇ، ئاچقۇچلۇق يادرولۇق تېخنىكىدا زور بۆسۈش ھاسىل قىلىنىپ، يېڭىلىق يارىتىشچان دۆلەتلەرنىڭ ئالدىنقى قاتارىغا كىرىدۇ... كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئىچكى ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى ئوتتۇراھال تەرەققىي قىلغان دۆلەتلەرنىڭ سەۋىيەسىگە يېتىدۇ.

« ئوتتۇراھال تەرەققىي قىلغان دۆلەتكە ئايلىنىش ئۈچۈن ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسىگە قويۇلىدىغان تەلەپ بولۇشى كېرەك، بۈگۈندىن باشلاپ 2035-يىلىغىچە بولغان 15 يىلدا ئىقتىسادنىڭ ئېشىش يوشۇرۇن سۈرئىتى قانداق بولىدۇ؟ بەي چۇڭئېننىڭ مۆلچەرلىشىچە، ئومۇمىي جەھەتتىن% 106 ئاشقان. كونكرېت قىلىپ ئېيتقاندا، » 14 ـ بەش يىل« مەزگىلىدە ئىقتىسادنىڭ ئېشىش سۈرئىتىنىڭ يوشۇرۇن كۈچى ھەر يىلى تەخمىنەن 5.8% ئەتراپىدا بولىدۇ، 2026 ـ يىلىدىن 2030 ـ يىلىغىچە ھەر يىلى تەخمىنەن 5% ئەتراپىدا بولىدۇ، 2031 ـ يىلىدىن 2035 ـ يىلىغىچە ھەر يىلى تەخمىنەن 4% ئەتراپىدا بولىدۇ.

ئىقتىسادنىڭ ئېشىش يوشۇرۇن كۈچى مەلۇم دەرىجىدە تەرەققىي تاپقان دۆلەتلەر بىلەن بولغان ئارىلىققا باغلىق.

بەي جۇڭئېن مۇنۇلارنى بىلدۈردى: بىر ئىقتىسادىي گەۋدە ئىقتىسادىنىڭ ئېشىش يوشۇرۇن كۈچى مەلۇم دەرىجىدە تەرەققىي تاپقان دۆلەتلەر بىلەن قانچىلىك ئارىلىق بارلىقىغا باغلىق.

ئۇ ئىقتىسادشۇناسلىقتا ئادەتتە بىر ئىقتىسادىي گەۋدىنىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئىچكى ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى بىلەن تەرەققىي قىلغان بىر دۆلەتنىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئىچكى ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتىنى سېلىشتۇرىدىغانلىقىنى چۈشەندۈردى. » پەرق بىر قەدەر چوڭ بولۇش ئۆگىنىش بوشلۇقىنىڭ بىر قەدەر چوڭ ئىكەنلىكىدىن دېرەك بېرىدۇ، تەرەققىي تاپقان دۆلەتلەر ئىلگىرى توغرا ئىش قىلغاندا ئۆرنەك ئالسا بولىدۇ، خاتا ئىش قىلغاندا ساقلانغىلى بولىدۇ، ياخشى باشقۇرۇش تەجرىبىسىنى ئۆگەنسە بولىدۇ، ياخشى تېخنىكىنى كىرگۈزسە بولىدۇ« . ئۆگىنىش پۇرسىتى كۆپرەك بولسا، يوشۇرۇن كۈچى ئاشىدۇ. » دېدى.

بەي جۇڭئېن تونۇشتۇرۇپ مۇنداق دېدى: ئوخشاش بولمىغان ئىككى دۆلەتنىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان GDP نى سېلىشتۇرغاندا، ئادەتتە سېتىۋېلىش كۈچى تەكسى باھاسى (Purchasinng Power Parity) نى كىرگۈزۈش كېرەك. ئىگىلىنىشىچە، سېتىۋېلىش كۈچىنىڭ تەكسى باھاسى ھەر قايسى دۆلەتلەرنىڭ ئوخشاش بولمىغان باھا سەۋىيىسىگە ئاساسەن ھېسابلاپ چىقىلغان پۇللار ئوتتۇرىسىدىكى تەڭ قىممەتلىك كوئېففىتسېنتنى كۆرسىتىدىكەن. بۇنىڭدىكى مەقسەت ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ GDP سىنى مۇۋاپىق سېلىشتۇرۇش.

بەي چۇڭئېن مىسال كەلتۈرۈپ، 2008-يىلىدىكى ئامېرىكىنى پايدىلىنىش ئىقتىسادىي گەۋدىسى قىلغان، « 2008-يىلىدىكى جۇڭگونىڭ كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان ئوتتۇرىچە GDP سى ئامېرىكىنىڭ بەشتىن بىر قىسمىغا توغرا كېلىدۇ. بۇنىڭدىن پايدىلىنىش ئۈچۈن، ئۇ يەنە كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان GDP نىڭ تەخمىنەن بەشتىن بىر قىسمىنى مىسالغا ئالدى، باشقا ئىقتىسادىي گەۋدىلەر ئىقتىسادىنىڭ ئېشىش سۈرئىتى مۇنداق بولدى: ياپونىيەنىڭ GDP سى ئامېرىكىنىڭ بەشتىن بىر قىسىم تارىخىي يىلى بولۇپ، 1951-يىلى كېيىنكى 20 يىلدا ئوتتۇرىچە ئېشىش سۈرئىتى% 9.2 بولغان؛ سىنگاپورنىڭ 1967-يىلى، ئېشىش سۈرئىتى% 8.6 بولغان؛ كورېيەنىڭ 1977-يىلى، ئېشىش سۈرئىتى% 7.6 بولغان.

بەي جۇڭئېن مۇنۇلارنى تەكىتلىدى: كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان GDP بىلەن ئامېرىكىنىڭ سېلىشتۇرما قىممىتىگە قاراپلا بىر دۆلەتنىڭ ئېشىش سۈرئىتىنىڭ نېمە ئىكەنلىكىنى بەلگىلىگىلى بولمايدۇ، يەنە باشقا ھالقىلىق كۆرسەتكۈچلەرنى كىرگۈزۈشكە توغرا كېلىدۇ.

ئاچقۇچلۇق كۆرسەتكۈچ: نوپۇس قۇرۇلمىسى،ئىشقا ئورۇنلىشىشقا قاتنىشىش نىسبىتى، ئەمگەك ئۈنۈمدارلىقى

بەي جۇڭئېن ىن ئۈچ كۆرسەتكۈچ ئىنتايىنمۇھىم، بىرىنچى، نوپۇس قۇرۇلمىسى، ئوقۇش يېشىدىكى ئەمگەك نوپۇسى (ئەمگەك يېشىدىكىنوپۇس) نىڭ ئومۇمىي نوپۇستا ئىگىلىگەن نىسبىتى؛ ئىككىنچى، ئىشقا ئورۇنلىشىشقاقاتنىشىش نىسبىتى، ئوقۇش يېشىدىكى ئەمگەك نوپۇسىنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشقا قاتنىشىشنىسبىتى؛ ئۈچىنچى، ئەمگەك ئۈنۈمدارلىقى، يەنى ئىشقا ئورۇنلىشىشقا قاتناشقان ھەربىر ئەمگەك نوپۇسىنىڭ ئوتتۇرىچە GDP سى.

ئۈچ كۆرسەتكۈچكە بىرلەشتۈرۈپ، ياپونىيە،كورېيە قاتارلىق ئىقتىسادىي گەۋدىلەرنىڭ تارىخىي تەرەققىيات ئەھۋالىنى سېلىشتۇرۇشئارقىلىق بەي جۇڭئېن تەھلىل قىلىپ، ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسىنىڭ ئامېرىكىغايېقىنلىشىشىغا ئەگىشىپ، ئىقتىسادىي گەۋدىلەرنىڭ ئەمگەك ئۈنۈمدارلىقىنىڭ ئېشىش سۈرئىتىتەدرىجىي تۆۋەنلىدى. بۇنىڭدىن باشقا، كەلگۈسى ئىقتىسادىي تەرەققىياتنىڭ ئېشىش سۈرئىتىنىڭئاستىلاش سەۋەبىنى چۈشەندۈرگەندە، ئۇ مۇنۇلارنى بىلدۈردى: قېرىلىشىشنىڭ يېتىپ كېلىشىگەئەگىشىپ، ئوقۇش يېشىدىكى ئەمگەك نوپۇسى ۋە ئىشقا ئورۇنلىشىشقا قاتنىشىش نىسبىتى ئەڭيۇقىرى پەللىگە يېتىپ، كەلگۈسىدە ئىقتىسادىي تەرەققىياتنى چەكلەپ تۇرىدىغان مۇھىمئامىل بولۇپ قالىدۇ.